با داشتن سنت فکری پُرافتخار و یک سیستم آموزش عالی بزرگ، روسیه مقصد تحصیلی همچون دیگر مقاصد تحصیلی نیست. تحصیل در مقطع دکترا در روسیه، فرصتی فوق‌العاده برای استفاده از دانشگاه‌های در سطح و کلاس جهانی آن و غرق شدن در فرهنگ محلی منحصر به فرد این کشور اروپایی است. این مقاله، راهنمای مقطع دکترا در روسیه است که نکات مهمی همچون هزینه‌ی تحصیل، بورسیه‌ها، برنامه‌های تحصیلی و ویزا را پوشش می‌دهد.
فرصت‌های تحصیلی دکترا در روسیه 2022
حدود 250000 دانشجوی خارجی در روسیه تحصیل می‌کنند که این امر، این کشور را به یکی از محبوب‌ترین مقاصد تحصیلی در جهان تبدیل ساخته است. این کشور بزرگ- بزرگترین کشور جهان- دارای 9 منطقه‌ی زمانی است و فرصت‌های تحقیقاتی بی‌شماری برای دانشجویان دکترا وجود دارد. روسیه به عنوان زادگاه داستان نویسان بزرگ و افسانه‌ای همچون تولستوی و داستایوفسکی و همچنین دانشمندان مشهوری همچون ایوان پاولوف و میخائیل لومونوسوف (که نام او بر دانشگاه دولتی لومونوسوف مسکو گذاشته شده است)، دارای میراث علمی قابل توجهی است که دانشجویان دکترا می‌توانند از آن به خوبی استفاده کنند.
چند دلیل که باید به تحصیل در مقطع دکترا در روسیه فکر کرد، از این قرار است:
فرهنگ‌های متنوع و گوناگون، از کلانشهرهای بزرگ سن‌پترزبورگ و مسکو گرفته تا تاندرای یخ زده‌ی سیبری، روسیه کشور شگفت‌انگیزی است که از فرهنگ‌ها، مناظر و سنت‌های متنوع و گوناگون بهره‌مند است.
ارزان بودن، هزینه‌ی زندگی در روسیه پایین است که این برای دانشجویان دکترای با بودجه‌ی محدود، خبر خوبی است!
بورسیه‌های تحصیلی، دولت روسیه سالانه حدود 15000 بورسیه‌ی تحصیلی به دانشجویان خارجی ارائه می‌دهد که هزینه‌های تحصیل، مقرری کمک هزینه و خوابگاه را پوشش می‌دهد.
| تحصیل در مقطع دکترا در روسیه - نکات مهم |
| دانشگاه‌ها | 741 |
| برندگان جایزه نوبل | 31 |
| قدیمی‌ترین دانشگاه | دانشگاه دولتی سن‌پترزبورگ (1724) |
| دانشجویان خارجی | 262416 |
| دوره‌ی دکترا | 3 تا 4 سال |
| هزینه‌های اجرایی | 4000 تا 4300 یورو |
| سال تحصیلی | سپتامبر تا ژوئن |
دانشگاه‌های روسیه
تعجب آور نخواهد بود که کشوری به وسعت روسیه، دارای بخش آموزش عالی باشد که متناسب با آن باشد: 741 دانشگاه در روسیه وجود دارد، از دانشگاه‌های بزرگ دولتی گرفته تا موسسات تحقیقاتی و تخصصی کوچک‌تر. بیش از نیمی از جمعیت روسیه دارای مدرک دانشگاهی هستند!
چندین نوع دانشگاه در روسیه وجود دارد:
- دانشگاه با وضعیت ویژه، دانشگاه ایالتی مسکو و دانشگاه ایالتی سن‌پترزبورگ، هر دو دارای 'وضعیت ویژه' هستند و از استانداردهای بالا و مشارکت در تحقیقات در طول سال‌ها بهره‌مند خواهند شد.
- دانشگاه‌های ملی تحقیقاتی، 12 دانشگاه با این وضعیت وجود دارد که بودجه‌ی اضافی برای انجام تحقیق، تجهیزات و آموزش به آن‌ها تعلق می‌گیرد.
- دانشگاه‌های فدرال، این دانشگاه‌ها از بودجه‌ی دولتی برخوردار هستند.
- آکادمی‌ها، این موسسات در رشته‌های خاصی تخصص دارند.
اگرچه دانشگاه‌های دولتی، بیشتر موسسات آموزش عالی را در روسیه تشکیل می‌دهند، تعداد زیادی دانشگاه خصوصی در سراسر این کشور وجود دارد.
رتبه بندی دانشگاه‌های روسیه
دانشگاه‌های روسیه در جدول رتبه بندی جهانی عملکرد خوبی دارند و چندین موسسه‌ی آموزشی روسیه در بین 500 دانشگاه برتر جهان قرار دارند.
| برترین دانشگاه های روسیه در سال 2021 |
| دانشگاه | THE 2021 | QS 2021 | ARWU 2020 |
| دانشگاه ایالتی لومونوسف مسکو | 174 | 74 | 93 |
| موسسه فیزیک و تکنولوژی مسکو (MIPT) | 401-500 | 281 | 401-500 |
| دانشگاه HSE | 251-300 | 298 | 801-900 |
| دانشگاه پلی تکنیک سنت پترزبورگ پیتر کبیر | 301-350 | 401 | - |
| دانشگاه فنی دولتی باومن مسکو | 401-500 | 282 | - |
| دانشگاه ملی تحقیقات هسته ای MEphl | 401-500 | 314 | 701-800 |
شهرهای دانشگاهی روسیه
همانطور که از کشوری با جمعیتی در حدود 146 میلیون نفر انتظار دارید، روسیه دارای شهرهای زنده و پُر جنب و جوشی است که میتوانید در مقطع دکترا در آن تحصیل کنید. پایتخت روسیه، مسکو، کلان‌شهری بزرگ و گسترده با حس بی‌نظیر تاریخ است، در حالیکه سن‌پترزبورگ غالباً مرکز فرهنگی روسیه محسوب می‌شود (و البته گذشته‌ی جذاب خود را نیز دارد).
دیگر شهرهای محبوب دانشجویی روسیه تومسک، کازان و Novosibirsk هستند که این شهر آخری دارای 'شهری آکادمیک' به نام Akademgorodok است.
ساختار دوره‌ی دکترا در روسیه
در سال 2003، روسیه به توافق بولونیا پیوست که این توافق، سیستم آموزش عالی این کشور را با سایر کشورهای اروپایی بیشتر هماهنگ کرد. این بدان معناست که دانشجویان دانشگاه، چرخه‌ی سه مرحله‌ای دوره‌ی کارشناسی، سپس کارشناسی ارشد و دکترا را دنبال می‌کنند. با این حال، دانشگاه‌های روسیه از اصطلاحات متفاوتی برای توصیف این مراحل استفاده می‌کنند:
- دورههای bakalavr (کارشناسی)؛
- دورههای تخصصی یا magistr (کارشناسی ارشد)؛
- دورههای kandidat nauk (متقاضیان علوم) و doktor nauk (دکترای علوم)؛
با بررسی بیشتر، شما متوجه خواهید شد که در سیستم آموزشی روسیه، دو دوره‌ی دکترا وجود دارد. 'متقاضیان علوم'، معادل دوره‌ی دکترای استاندارد در سایر نقاط اروپاست، در حالیکه 'دکترای علوم' بیشتر شبیه دوره‌ی فوق دکتراست.
دورههای دکترا در روسیه
مسیر تبدیل شدن به متقاضی علوم، غالباً aspirantura نامیده می‌شود. aspiranta معمولاً شامل ترکیبی از عناصر زیر در برنامه‌ی مطالعاتی و تحصیلی دکتراست:
- سخنرانی‌ها و سمینارها؛
- دورههای آموزشی؛
- تحقیقات؛
- نوشتن و ارائه‌ی پایان‌نامه و سپس دفاع از آن در مقابل یک کمیته؛
در دوره‌ی دکترا می‌توان تمام وقت یا نیمه‌وقت تحصیل کرد، اما این دوره بیش از سه یا چهار سال طول نمی‌کشد.
پس از شروع Aspirantura، یک ناظر برای شما تعیین می‌شود (همچون سایر کشورها، در طول فرایند درخواست، معمولاً با ناظر آینده‌ی خود تماس نمی‌گیرید). این ناظر وظایف یک استاد را انجام می‌دهد، به شما در ایجاد یک برنامه‌ی مطالعاتی کمک می‌کند تا مطمئن شوید که در تحقیقات خود در مسیر صحیح قرار دارید.
Aspirantura، یک فرایند آکادمیک دقیق است و انتظار می‌رود که در طول دوره‌ی دکترای خود، در چندین واحد امتحان دهید. همچنین ممکن است مهارت‌های شما در فلسفه و زبان خارجی مورد آزمایش قرار بگیرد.
پایان نامه بخش مهمی از تبدیل شدن به یک متقاضی علوم در روسیه است. پایان‌نامه‌ی شما براساس اصل مشارکت در رشته‌ی تحصیلی‌تان و همچنین قدرت تحقیقاتی شما ارزیابی می‌شود. همچون سایر کشورها، معمولاً قبل از فارغ التحصیلی، مجبور به گذراندن جلسه‌ی دفاع از پایان نامه هستید. در روسیه، این امر به‌صورت دفاع عمومی از پایان نامه‌ی خود در برابر شورای پایان نامه که شامل 20 نفر است، انجام می‌شود.
شما یافته‌های خود را ارائه می‌دهید و در بحثی شرکت می‌کنید و سپس، شورا در مورد اینکه آیا پایان‌نامه‌ی شما قابل قبول بوده یا نه، رای خواهد داد. اگر حداقل دو سوم از حاضران به پایان نامه‌ی شما رای بدهند، در مسیر خود به‌عنوان نامزد علوم موفق خواهید شد!
هزینه‌ها و بورسیه‌های تحصیل دکترا در روسیه
هزینه‌های مقطع دکترا در روسیه با توجه به دوره و دانشگاه متفاوت است. متوسط هزینه‌ی سالانه حدود 4000 یوروست، اما حداقل هزینه‌های تحصیل می‌تواند تا 113 یورو و حداکثر آن می‌تواند تا 5900 یورو باشد.
دولت روسیه سالانه حدود 15000 بورسیه‌ی تحصیلی به دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های دولتی ارائه می‌دهد که هزینه‌های تحصیل، کمک هزینه‌های ماهانه و همچنین محل اقامت دانشجویان را تامین می‌کند. بورسیه‌های بین المللی به کشورهای مختلف بر اساس سهمیه اختصاص داده می‌شود- شما میتوانید با تماس با نزدیک‌ترین سفارت روسیه یا دفتر بین‌الملل دانشگاه مورد نظر خود، از اطلاعات مربوط به این بخش مطلع شوید.
شما میتوانید درخواست خود را با ثبت نام در پُورتال رسمی Study in Russia شروع کنید که سطح تسلط و مهارت زبان روسی شما و حداکثر شش رشته‌ی تحصیلی را که می‌خواهید برای آن‌ها درخواست دهید نشان می‌دهد. پس از آن، دعوت نامه‌ای برای شرکت در مصاحبه و آزمون دریافت خواهید کرد. بورسیه‌ها با در نظر گرفتن سابقه‌ی تحصیلی و عملکرد شما در امتحانات به شکل رقابتی اعطاء می‌شود.
درخواست پذیرش در مقطع دکترا در روسیه
با ثبت نام در پورتالStudy in Russia، میتوانید درخواست‌ها را مستقیماً به دانشگاه‌های مورد نظرتان ارسال کنید.
شما باید اسناد و مدارک زیر را به‌عنوان بخشی از درخواست خود تهیه کنید:
- یک فُرم درخواست آنلاین تکمیل شده؛
- کپی پاسپورت‌تان؛
- گواهینامه‌ی دوره‌ی کارشناسی ارشدتان؛
- گواهی‌های پزشکی که نشان دهد شما HIV منفی و عاری از بیماری هستید؛
اگر درخواست اولیه‌ی شما موفق بود، از شما دعوت می‌شود تا در فرایند انتخاب رقابتی برای بورسیه‌ی دولتی شرکت کنید. آخرین مرحله این است که برای ویزای دانشجویی اقدام کنید و سپس سفر خود را به روسیه آغاز کنید.
ویزای دانشجویی روسیه
پس از دریافت نامه‌ی پذیرش از دانشگاه انتخابی‌تان، باید درخواست خود برای اخذ ویزای دانشجویی را در روسیه شروع کنید (مگر اینکه از کشوری با معافیت ویزا باشید).
اگر از یکی از کشورهای زیر هستید، برای سفر به روسیه، نیازی به ویزا ندارید:
- ارمنستان؛
- آذربایجان؛
- بلاروس؛
- قزاقستان؛
- قرقیزستان؛
- مولداوی؛
- تاجیکستان؛
- اوکراین؛
- ازبکستان؛
اتباع سایر کشورها قبل از ورود به روسیه، باید برای دریافت ویزای دانشجویی اقدام کنند.
درخواست ویزای تحصیلی روسیه
برای دریافت ویزای دانشجویی، باید در سفارت یا کنسولگری محلی روسیه، مدارک زیر را به همراه داشته باشید:
- گذرنامه (و یک کپی از صفحه‌ی نخست آن)؛
- نامه‌ی پذیرش از دانشگاه انتخابی‌تان؛
- فرم تکمیل شده‌ی درخواست ویزا؛
- یک گواهی پزشکی که نشان می‌دهد HIV منفی و عاری از بیماری هستید؛
- یک عکس به اندازه‌ی گذرنامه؛
ویزای دانشجویی در ابتدا فقط به مدت سه ماه معتبر است- پس از این دوره‌ی زمانی، باید برای تمدید ویزا، به مسئولان محلی مهاجرت مراجعه کنید. این تمدید برای یک سال دیگر معتبر است و باید سالانه تمدید شود.
بیمه‌ی سلامت روسیه
هنگام ورود به روسیه، باید بیمه نامه‌ی درمانی داوطلبانه (VHI) بخرید. سیستم مراقبت‌های بهداشت و درمان روسیه، تنها خدمات اضطراری را رایگان ارائه می‌دهد و بیمه نامه‌ها‌ی درمانی بین‌المللی برای اقامت طولانی مدت در روسیه کارایی ندارند. دفتر بین الملل دانشگاه شما معمولاً می‌تواند به شما در درخواست برای گرفتن VHI کمک کند. حداقل قیمت اخذ بیمه‌ی درمانی خصوصی برای خارجی‌ها در روسیه، حدود 1380 یوروست.
پس از فارغ التحصیلی از مقطع دکترا در روسیه، میتوانید مهارت‌های خود را در زمینه‌های گوناگون از تحقیقات و دانشگاه گرفته تا بخش‌های حرفه‌ای به‌کار بگیرید.
روسیه برای دانشجویان بین‌المللی که تمایل دارند پس از پایان تحصیلات خود، در این کشور بمانند، شرایط نسبتاً سختی دارد. شما میتوانید اطلاعات بیشتر را در مورد چگونگی اخذ ویزا یا مجوز کار، در وب‌سایت Study in Russia کسب کنید.