دانشگاه های آلمان رشته های زیادی را در گروه فیزیک و علوم طبیعی ارائه می دهند و موضوعات بین رشته ایی مختلفی به رشته های دانشگاهی اضافه می شود، در علوم طبیعی توانایی همکاری در گروه بسیار مهم است. آینده این رشته ها بسیار خوب است زیرا کشور آلمان می خواهد جایگاه اقتصادی خودرا در دنیا حفظ کند.
فیزیک یکی از رشته‌های قدیمی دانشگاهی است که بیش از دوهزار سال همراه رشته‌هایی همچون شیمی و زیست‌شناسی و شاخه‌هایی از ریاضی بخش‌های مهمی از فلسفۀ طبیعی را تشکیل می‌دادند؛ اما با وقوع انقلاب علمی در قرن هفدهم، تمامی این علوم ازجمله فیزیک به‌عنوان رشته‌هایی واحد در نظر گرفته شدند. تعداد زیادی از زمینه‌های تحقیقات بینارشته‌ای همچون بیوفیزیک و شیمی کوانتوم مرزهای تحقیقاتی کم‌رنگی با فیزیک دارند و ایده‌های علم فیزیک اغلب سازوکارهای بنیادی دیگر علوم را توضیح می‌دهند و مسیرهای تازۀ تحقیقاتی در رشته‌های مثل فلسفه و ریاضیات ایجاد می‌کنند. پیشرفت در علم فیزیک اغلب شکوفایی تکنولوژی‌های جدید را باعث می‌شود. برای مثال، درک بهتر الکترومغناطیس و فیزیک حالت جامد و فیزیک هسته‌ای مستقیماً به توسعۀ محصولات جدیدی همچون تلویزیون، کامپیوترها، لوازم خانگی و سلاح‌های هسته‌ای منجر می‌شوند که جامعۀ امروزی را به‌طرز چشمگیری متحول کرده‌اند. ازاین‌رو، دانشگاه‌های بسیاری در سراسر دنیا تلاش می‌کنند رشتۀ فیزیک را در برنامه‌های درسی‌شان بگنجانند و دانشجویان زیادی را از سراسر دنیا جذب کنند.
تحصیل فیزیک در دانشگاه های آلمان به‌دلیل وجود صنایع پیشرفته همواره یکی از اولویت‌های اصلی دانشجویانی علاقه‌مند به این رشته بوده است. در این مقاله، قصد داریم سه دانشگاه مطرح آلمان را معرفی کنیم که رشتۀ فیزیک را در برنامه‌های آموزشی و پژوهشی‌شان قرار داده‌اند و سالانه دانشجویان بین‌المللی فراوانی را جذب می‌کنند. دانشگاه فنی مونیخ و دانشگاه جیکوبز برمن و آکادمی فرانهوفر ازجمله مراکز آموزش عالی برای تحصیل فیزیک در دانشگاه های آلمان هستند که در مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری گرایش‌های مختلف از رشتۀ فیزیک را ارائه می‌دهند.
تحصیل فیزیک در دانشگاه فنی مونیخ
از مراکز آموزش عالی تحصیلی مطرح برای تحصیل فیزیک در دانشگاه های آلمان، دانشگاه فنی مونیخ (The Technical University of Munich) است که به‌اختصار TUM نامیده می‌شود. دانشگاه فنی مونیخ یکی از دانشگاه‌های مطرح اروپاست که سال 1868 تأسیس شد و در این سال‌ها پیشتاز فناوری بوده است. این دانشگاه در تحقیق و آموزش بینارشته‌ای و ارتقای کیفیت دانشمندان جوان آینده متعهد عمل می‌کند. دانشگاه مونیخ ارتباطاتی قوی با شرکت‌ها و مؤسسه‌های علمی در سراسر جهان دارد و همواره در رتبه‌بندی‌های جهانی جزو دانشگاه‌های برتر اروپا بوده است. تحصیل فیزیک عمومی در مقطع کارشناسی دانشگاه فنی مونیخ چهارساله است که آموزش عمومی و گستردۀ تمام علوم را شامل می‌شود تا دانشجویان برای حضور در مقطع کارشناسی ارشد آماده شوند و در یکی از رشته‌های فیزیک هسته‌ای و ذرات و اخترفیزیک، فیزیک ماده چگال، بیوفیزیک و فیزیک کاربردی و مهندسی تخصصشان را بتوانند ادامه دهند. در مقطع کارشناسی ارشد، گرایش‌های مختلفی از رشتۀ فیزیک ارائه می‌شود که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از:
تحصیل فیزیک در دانشگاه فنی مونیخ
فیزیک کاربردی و مهندسی
رشتۀ فیزیک کاربردی و مهندسی در دانشگاه فنی مونیخ دوساله است و فارغ‌التحصیلان دانش کاملی دربارۀ روند تحقیقات فعلی و تحولات جدید در فیزیک مدرن به‌دست می‌آورند. درس‌های این رشته عبارت‌اند از: فیزیک کاربردی، علوم انرژی، روش‌های آزمایشی و روش‌های عددی، فیزیک پلاسما، علم نور و... .
فیزیک مادۀ چگال
فیزیک مادۀ چگال یکی از گرایش‌های گستردۀ فیزیک است که تحقیقات بنیادی را با زمینه‌های کاربردی نوآورانه ترکیب می‌کند. این رشته ترکیبی از تحقیقات بنیادی در زمینۀ عناصر حالت جامد و ساختارهای نانو و مواد جدید با کاربردهایی در لیزر، سلول خورشیدی، آهن‌ربای فوق‌العاده قوی یا حسگرهای زیستی است. دانشجویان براساس علایقشان در یکی از زمینه‌های فیزیک جامد کاربردی یا علوم نانو یا مواد نرم می‌توانند تخصص به‌دست آورند.
بیوفیزیک
بیوفیزیک با توصیف فیزیکی مواد بیولوژیکی سروکار دارد که بررسی اجزای مولکولی اولیۀ سلول و تعامل این اجزا در سطح سیستماتیک را شامل می‌شود. هدف بیوفیزیک درک جامع آن دسته از مکانسیم‌هایی است که زندگی انسان‌ها را امکان‌پذیر می‌کنند. همچنین، بیوفیزیک در تشخیص و اصلاح بیماری‌ها ایفای نقش می‌کند. دانشجویان بیوفیزیک دانشگاه مونیخ این فرصت را دارند که در زمینه‌ای خاص متخصص شوند؛ ازجمله بیوفیزیک مولکولی، بیوفیزیک سلولی، بیوفیزیک نظری، بیوفیزیک سیستم و بیوفیزیک زیست‌پزشکی.
فیزیک هسته‌ای و ذرات و فیزیک نجومی
یکی دیگر از گرایش‌های فیزیک در دانشگاه فنی مونیخ، فیزیک هسته‌ای و ذرات و فیزیک نجومی است. هدف اصلی این رشته فهم ذرات و اخترفیزیک در سطح زیراتمی است.
مهندسی پزشکی و فیزیک پزشکی
تمرکز گرایش مهندسی پزشکی و فیزیک پزشکی بر توسعه و بهبود روش‌های تصویربرداری جدید برای میکروسکوپ و تصویربرداری زیست‌پزشکی و توسعۀ فناوری حسگرهای زیستی با فناوری Lab-On-chip معطوف شده است. استفاده از هوش مصنوعی برای تجزیه‌وتحلیل داده‌های پزشکی، بهبود روش‌های درمانی، توسعۀ ردیاب‌ها یا روش‌هایی برای پشتیبانی از پرتودرمانی و کاربردهای مختلف زیست‌پزشکی بیومکانیک و بیوفیزیک در زمینۀ گستردۀ مهندسی پزشکی دیگر حوزه‌هایی محسوب می‌شود که دپارتمان مهندسی پزشکی و فیزیک پزشکی دانشگاه مونیخ بر آن‌ها متمرکز است.
تحصیل فیزیک در دانشگاه جیکوبز برمن
یکی دیگر از مراکز آموزش عالی مطرح برای تحصیل فیزیک در دانشگاه های آلمان، دانشگاه خصوصی جیکوبز است که در شهر برمن آلمان قرار دارد. گفتنی است دانشگاه جیکوبز برمن یکی از دانشگاه‌های بین‌المللی این کشور برای تحصیل فیزیک به‌حساب می‌آید. دانشگاه جیکوبز سال 2001 تأسیس شد و در‌حال‌حاضر، بیش از 1،500 نفر دانشجو از 120 کشور مختلف در پردیس این دانشگاه ساکن و مشغول تحصیل هستند تا برای ورود به حرفه‌ای بین‌المللی در تجارت و علوم آماده شوند. دانشگاه جیکوبز برمن طیف گسترده‌ای از برنامه‌های مطالعاتی بینارشته‌ای از علوم طبیعی و ریاضیات و مهندسی تا علوم اجتماعی و اقتصادی را ارائه می‌دهد. کلاس‌های این دانشگاه کوچک‌اند و برای هر دانشجو یک استاد به‌عنوان راهنمای شخصی و مشاور تحصیلی وجود دارد و دانشجویان در سال ابتدایی ورودشان به این دانشگاه با پژوهش سروکار خواهند داشت.
هزینۀ تحصیل دانشجویان بین‌المللی و بومی این دانشگاه تقریباً 20هزار یورو در سال تخمین زده شده است. در این دانشگاه، رشتۀ فیزیک در مقطع کارشناسی ارائه می‌شود که تحصیل آن حدوداً سه سال زمان می‌برد و تمام دروس به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند. در برنامۀ درسی فیزیک دانشگاه جیکوبز، مقدماتی دربارۀ فیزیک کلاسیک و مدرن وجود دارد و پس‌از‌آن، دوره‌های پیشرفته‌ای در الکترودینامیک، نسبیت، فیزیک کوانتوم و فیزیک حالت جامد ارائه می‌شود. شایان ذکر است دانشجویان رشتۀ فیزیک دانشگاه جیکوبز از فرصت شرکت در پروژه‌های تحقیقاتی این دانشگاه نیز برخوردارند.
تحصیل فیزیک در آکادمی فرانهوفر
اگر به یادگیری فناوری‌های پیشرفته و تحصیل فیزیک در آلمان علاقه‌مندید، آکادمی فرانهوفر (Fraunhofer Academy) جایی است که دانشجویان را با تحقیقات ابتکاری آشنا می‌کند تا در زمینۀ مدنظرشان به متخصص تبدیل شوند. این مرکز تحقیقاتی بزرگ‌ترین سازمان تحقیقاتی کاربردگرا در اروپا شناخته می‌شود که تحقیقاتی در زمینه‌های بهداشت، امنیت، ارتباطات، انرژی و محیط‌زیست انجام می‌دهد و نتیجۀ محققان و توسعه‌دهندگان این مرکز تأثیر بسزایی بر زندگی افراد جامعه می‌گذارد. آکادمی فرانهوفر علاوه‌بر مدرک تحصیلی، گواهی دوره‌های حرفه‌ای نیز ارائه می‌دهد و سمینارهای دو یا چندروزه دربارۀ دانش‌های کاربردی و مرتبط با زندگی روزمره برگزار می‌کند. بنابراین آکادمی فرانهوفر دیگر مرکز آموزش عالی برای تحصیل فیزیک در دانشگاه های آلمان به‌شمار می‌رود. گفتنی است دوره‌های آکادمی فرانهوفر به پنج بخش اساسی و مهم تقسیم می‌شود که عبارت‌اند از:
- فناوری و نوآوری
- انرژی‌های پایدار
- لجستیک و تولید
- ساخت و آزمایش فناوری
- اطلاعات و ارتباطات
در مقطع کارشناسی ارشد، آکادمی فرانهوفر رشتۀ مهندسی انرژی خورشیدی را ارائه می‌دهد. تحصیل این رشته چهار تا شش نیمسال طول می‌کشد و زبان تدریس دروس انگلیسی است و کلاس‌ها آنلاین برگزار می‌شود. ناگفته نماند شهریۀ تحصیل رشتۀ مهندسی انرژی خورشیدی به تجربه و رزومۀ دانشجویان بین 12 تا 22هزار یورو در سال تخمین زده می‌شود و این رشته بر تحقیق، توسعه، تولید و بازاریابی انرژی خورشیدی متمرکز است. دانشجویان رشتۀ مذکور مهارت‌هایی در زمینه‌های توسعه و طراحی و بهینه‌سازی سیستم‌های فتوولتائیک (Photovoltaic) به‌دست می‌آورند.