دانشگاه‌های تاریخی (و دارای رتبه‌ی بالای) آلمان، این کشور را به گزینه‌ی مناسبی برای تحصیل تبدیل ساخته است، اما با انجام تحقیقات بیشتر بر روی دوره‌ی دکترا در آلمان، می‌فهمید این کشور حتی چیزهای بیشتری برای ارائه دارد. اولین دوره‌ی دکترا در آلمان در قرن نوزدهم ارائه شد و دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی تخصصی در آلمان، همچنان امروزه به ارائه‌ی دورههای تحصیلات تکمیلی خلاقانه و معاف از شهریه مشغول هستند. این مقاله شامل تمام نکاتی است که باید در مورد تحصیل در مقطع دکترا در آلمان بدانید، از جمله بررسی کلی سیستم آموزش عالی در آلمان، توصیف انواع دوره‌ی دکترا در آلمان و مشاوره برای آماده‌سازی و فرستادن درخواست‌تان.
فرصت‌های دکترا در آلمان- چه‌چیزی برای سال 2021 ارائه می‌شود؟
با مناظر چشمگیر، میراث قرون وسطایی و مدرن و رویدادهای فصلی از بازارهای اکتبرفست گرفته تا بازارهای کریسمس، جای تعجب نیست که آلمان، هفتمین کشور پُربازدید جهان باشد. سیستم آموزش عالی در آلمان، سطحی جهانی دارد و چند تا از مهم‌ترین متفکران تاریخ از جمله آلبرت انیشتین فیزیکدان معروف، از دل این سیستم بیرون آمده‌اند. چند دلیل برای انتخاب آلمان برای تحصیل در دوره‌ی دکترای خود، از این قرار است:
- موسسات دارای رتبه‌ی جهانی- بعد از ایالات متحده‌ی آمریکا و انگلیس، آلمان بیش از هر کشور دیگری میزبان موسسات دارای رتبه‌ی جهانی است- هشت دانشگاه این کشور، در زمره‌ی 100 دانشگاه برتر جهان قرار دارد.
- موسسات تحقیقاتی برجسته- علاوه بر داشتن دانشگاه، آلمان میزبان شبکه‌هایی از مراکز تحقیقاتی خاص از جمله موسسات معتبر ماکس پلانک است.
- مقرون به صرفه بودن- بدون در نظر گرفتن ملیّت، اکثر دانشگاه‌های آلمان از دانشجویان دکترا شهریه‌ای دریافت نمی‌کنند.
- مبدا شکل‌گیری دوره‌ی دکترا- دکترا (در شکل مدرن آن به‌عنوان یک دوره‌ی تحقیقاتی پایان‌نامه محور) در اصل، در آلمان ایجاد شده است- شاید این مسئله بتواند الهام‌بخش شما برای تحصیل باشد.
| تحصیلات دکترا در آلمان 2021- جزئیات مهم |
| ویژگی ها | شرایط |
| دانشگاهها | 520 |
| جوایز نوبل | 108 |
| قدیمی‌ترین دانشگاه | دانشگاه هایدلبرگ (1386) |
| دانشجویان خارجی | 311،738 |
| طول مدت دکترا | 3 تا 4 سال |
| هزینه تحصیل | رایگان |
| سال تحصیلی | اکتبر تا سپتامبر |
آلمان بیش از 500 موسسه‌ی آموزش عالی را در خود جای داده است. همه‌ی این موسسات، دارای دوره‌ی دکترا نیستند، اما موسساتی که دوره‌ی دکترا برگزار می‌کنند، به داشتن محققانی بسیار آموزش‌دیده شهرت دارند.
انواع دانشگاه در آلمان برای تحصیل دکترا
سیستم آموزش عالی در آلمان، از مشخصات زیر تشکیل شده است:
- دانشگاه‌های تحقیقاتی (Universität)، تحقیقات علمی اصلی را در موضوعات مختلف انجام می‌دهند.
- دانشگاه‌های فنی (Technische Universität)، در انجام تحقیقات در زمینه‌های علوم، فن‌آوری و مهندسی تخصص دارند. با این حال، آن‌ها اخیراً شروع به برگزاری دوره‌هایی در برخی از رشته‌های دیگر نیز کرده‌اند.
- دانشگاه‌های علمی کاربردی (Fachhochschulen) بر موضوعات حرفه‌ای و شغلی مانند مهندسی، بازرگانی یا علوم اجتماعی تمرکز دارند. این دانشگاهها دوره‌ی دکترا برگزار نمی‌کنند.
- موسسات تحقیقاتی، پروژه‌های مهم تحقیقاتی (از جمله دکترا) را با مشارکت دانشگاهها، مشاغل و صنایع انجام می‌دهند. بیشتر آن‌ها در شبکه‌های بزرگتری مانند انجمن ماکس پلانک (Max Planck Society) فعالیت می‌کنند.
- کالج‌های هنری، فیلم و موسیقی بر کارهای عملی و مرتبط با هنر تمرکز دارند و دارای دوره‌ی دکترا نیستند.
به‌عنوان دانشجوی دوره‌ی دکترا، متقاضی حضور در دانشگاه‌های تحقیقاتی/فنی یا موسسات تحقیقاتی خواهید شد.
دانشگاه‌های دولتی و خصوصی برای تحصیل دکترا در آلمان
آلمان به 16 ایالت تقسیم شده است. هر ایالت وظیفه دارد دانشگاه‌های دولتی خاص خود را اداره و بودجه‌ی آن‌ها را تامین کند. تعداد کمی از دانشگاه‌های دولتی نیز از کلیساهای پروتستان یا کاتولیک بودجه‌ی خود را دریافت می‌کنند. در آلمان، 400 موسسه‌ی آموزشی دولتی وجود دارد و به‌عنوان دانشجوی دکترا، احتمالاً در یکی از این دانشگاهها (در کنار 95٪ دانشجویان دیگر) تحصیل خواهید کرد. 5 درصد دیگر دانشجویان، در 120 دانشگاه خصوصی حضور دارند. این دانشگاهها بودجه‌ی دولتی دریافت نمی‌کنند. بسیاری از این موسسات خصوصی، دانشگاه‌های علمی کاربردی هستند که دورههای دکترا برگزار نمی‌کنند.
رتبه‌بندی دانشگاه‌های آلمان برای تحصیل دکترا
| 10 دانشگاه برتر آلمان در سال 2021 |
| دانشگاه | THE 2021 | QS 2021 | ARWU 2020 |
LMU Munich | 32 | 63 | 51 |
دانشگاه فنی مونیخ
Technical University of Munich | 41 | 50 | 54 |
دانشگاه هایدلبرگ | 42 | 64 | 57 |
Charité - Universitätsmedizin Berlin | 75= | - | - |
University of Tübingen | 78= | 175 | 151-200 |
| Humboldt University of Berlin | 80= | 117 | - |
University of Freiburg | 83 | 175= | 101-150 |
| RWTH Aachen University | 107 | 145= | 201-300 |
| University of Bonn | 114= | 240= | 87 |
| Free University of Berlin | 118= | 130 | - |
شهرهای دانشگاهی در آلمان برای تحصیل دکترا
پایتخت آلمان- برلین- در بین گردشگران و دانشجویان خارجی، گزینه‌ی محبوبی به‌شمار می‌رود. با این حال، اگر دوست دارید به دور از هیاهوی پایتخت زندگی کنید، نگران نباشید: آلمان شهرهای پُر رونق و دوستدار دانشجوی دیگری نیز دارد:
- تحصیل در برلین
- تحصیل در مونیخ
- تحصیل در هامبورگ
- تحصیل در فرانکفورت
- تحصیل در کلن
- تحصیل در هایدلبرگ
- تحصیل در فرایبورگ
ساختار دوره‌ی دکترا در آلمان
مطابق با چارچوب مشخص شده در فرایند بولونیا، مقطع دکترا در آلمان، دوره‌ی سوم تحصیل است. اگرچه مقطع دکترا در آلمان، از فرایند بولونیا پیروی می‌کند، اما ماهیتاً خاص آلمان است. آلمان مقطع دکترا را فقط به‌عنوان مرحله‌ی سوم یک دوره‌ی تحصیلی نمی‌داند، بلکه آن را یک موفقیت تحقیقاتی جداگانه به‌حساب می‌آورد.
انواع دکترا در آلمان
دوره‌ی دکترای مبتنی بر تحقیقات مستقل در زمینه‌ی ارسال و بررسی پایان‌نامه، نوآوری آلمان بود. این قالب هنوز در اکثر دانشگاهها اجرا می‌شود، اما برخی از آن‌ها، دورههای 'ساختارمندتری' ارائه می‌دهند:
- دورههای دکترای سنتی- شما یک پروژه‌ی تحقیقاتی را انتخاب می‌کنید و با راهنمایی یک ناظر متخصص (Doktorvater / Doktomutter)، آن را مستقلاً دنبال می‌کنید. داوطلب موسسه‌ای را انتخاب می‌کند که می‌خواهد تحقیقات خود را در آن انجام دهد: یک دانشگاه یا سازمان غیردانشگاهی یا یک شرکت آلمانی.
- دورههای دکترای ساختاری- این دوره‌‌ها عمدتاً به زبان انگلیسی برگزار می‌شوند و بین‌المللی هستند. در کنار پایان‌نامه‌ی خود، شما آموزش‌های تکمیلی را خواهید گذراند و این گاهی‌اوقات شامل همکاری و کار با موسسات تحقیقاتی خارجی نیز هست.
طول مدت دوره دکترا در آلمان
سال تحصیلی در آلمان، معمولاً از دو ترم تشکیل شده است، تاریخ شروع و پایان دقیق آن، بسته به موسسه‌ی تحصیلی شما متفاوت است، اما معمولاً به این شرح است:
- Wintersemester (WiSe)- از 1 اکتبر تا 31 مارس، با دو هفته تعطیلی به‌مناسبت کریسمس و عید پاک.
- Sommersemester (SoSe)- از 1 آوریل تا 30 سپتامبر، با تعطیلی از جولای تا سپتامبر.
طول دوره‌ی دکترا به این بستگی دارد که شما در دوره‌ی دکترای سنتی (معمولاً 4 ساله) شرکت می‌کنید یا دوره‌ی دکترای ساختاری (معمولاً 3 ساله).
پروسه‌ی دکترا در آلمان
پروسه‌ی دکترا در آلمان، به نوع دوره‌ی دکترا بستگی دارد.
در کل، هر دو دوره، شامل انجام یک پروژه‌ی تحقیقاتی و نوشتن پایان‌نامه است. با این حال، علاوه بر این، تفاوت‌های اساسی نیز وجود دارد. دوره‌ی دکترای سنتی، دوره‌ی مستقل و انعطاف‌پذیرتری است که هیچ حضور اجباری، ضرب‌الاجل و برنامه‌ی درسی ندارد و شما بر روی تکمیل تحقیقات خود و نوشتن پایان‌نامه، تمرکز خواهید کرد. دورههای دکترای ساختاری، شامل انجام الزامی سخنرانی‌ها، حضور در سمینارها و ارزیابی‌های موقت در مورد موضوعات مرتبط با تحقیق است. شما در آموزش مهارت‌ها و روش‌های علمی/آکادمیک و مهارت‌های نرم شرکت خواهید کرد و جداگانه یا مشترک در پروژه‌های تحقیقاتی گسترده‌تر با دیگر دانشجویان، کار خواهید کرد. اکثریت داوطلبان دوره‌ی دکترا، در مقطع دکترای سنتی حاضر می‌شوند. با این حال، تعداد رو به افزایشی، دورههای ساختاری را انتخاب می‌کنند- خصوصاً در رشته‌های علوم طبیعی و ریاضیات.
نظارت
تعداد استاد راهنمای شما، به دوره‌ی دکترایی که انتخاب کرده‌اید، بستگی دارد. اگر قصد حضور در دوره‌ی دکترای سنتی را دارید، باید یک استاد راهنما را برای انجام پروژه‌ی تحقیقاتی خود انتخاب کنید. اگرچه برای راهنمایی شما حضور دارد، اما استاد راهنمای شما كمك کمی در محتوای پروژه‌ی شما خواهد داشت و از شما انتظار می‌رود كه تا حد زیادی، در جهت ارائه‌ی تز خود، مستقل كار كنید. برای دانشجویان دوره‌ی دکترای ساختاری، معمولاً تیمی از اساتید راهنما وجود دارد که از تمام دانشجویان دکترا در یک دوره، پشتیبانی می‌کنند. این امر به ارتقای همکاری‌های بین‌رشته‌ای کمک می‌کند. این پروژه‌ها شامل پشتیبانی و آموزش بیشتر از سوی اساتید راهنما می‌باشد.
ارزیابی و بررسی
روش ارزیابی دوره‌ی دکترا در آلمان، به نوع دوره‌ای که دنبال می‌کنید، بستگی دارد. دانشجویان دوره‌ی دکترای سنتی، رساله‌‌ی دکترای خود را ارسال و یک سخنرانی و امتحان شفاهی از کار خود (Rigosorum) را در حضور حداقل دو استاد برگزار می‌کنند. در برخی موارد، امتحانات شفاهی جایگزین جلسه‌ی دفاع از پایان‌نامه می‌شود. جلسه‌ی دفاع از پایان‌نامه بیشتر به تحقیقاتی که انجام داده‌اید و دلیل انجام آن، متمرکز است، در حالیکه امتحانات شفاهی، دانش گسترده‌تر‌ی از شما را در آن شاخه آزمایش می‌کند. اگر یک دوره‌ی دکترای ساختاری را انتخاب کنید، برای دستیابی به 240-180 واحد ECTS که معمولاً برای دانشجویان دکترا لازم است، باید چندین واحد الزامی را بگذرانید. دانش شما در زمینه‌ی محتوای دوره‌ی ارائه شده در سخنرانی‌ها و سمینارها ارزیابی خواهید شد. این مشابه دوره‌ی کارشناسی است (اما کاملاً پیشرفته‌تر). علاوه بر این، شما همچنان باید یک پایان‌نامه ارائه دهید و امتحانات شفاهی خود را کامل کنید.
هزینه‌ها و بودجه‌ها
سرمایه‌گذاری سخاوتمندانه‌ی عمومی در آموزش به این معنی است که فارغ از ملیّت، دوره‌ی دکترا در آلمان برای همه‌ی دانشجویان رایگان است. با این حال، ممکن است مجبور شوید برخی از هزینه‌های دیگر را نیز در طول تحصیل خود بپردازید.
هزینه‌های دوره‌ی دکترا در آلمان
در سطح دکترا، شهریه‌ی تمام دانشگاه‌های دولتی در آلمان تا سه سال (6 ترم) تحصیل رایگان است. ممکن است لازم باشد شهریه را برای هر دوره‌ی تمدید بیش از مدت استاندارد، پرداخت کنید. اگرچه هزینه‌ای پرداخت نخواهید کرد، اما باید به طور متوسط 250 یورو کمک‌هزینه‌ی ترم (Semesterbeitrag) را پرداخت کنید. این مبلغ هزینه‌های اجرایی و خدمات دانشجویی (Studentenwerk) را پوشش می‌دهد.
هزینه‌های زندگی در آلمان
اگرچه شهریه‌ای برای تحصیل خود پرداخت نخواهید کرد، اما هزینه‌های اصلی شما در آلمان، هزینه‌های زندگی‌تان خواهد بود. این هزینه‌ها ممکن است از سایر کشورهای اروپایی بالاتر باشد. طبق Studentenwerk آلمان (شبکه‌ی اتحادیه‌ی دانشجویی)، دانشجویان خارجی، برای تامین هزینه‌های اسکان، غذا و سایر هزینه‌های زندگی خود، به حدود 850 یورو در ماه نیاز دارند.
سه گزینه‌ی مختلف برای اسکان دانشجویان خارجی در آلمان وجود دارد:
- خوابگاه- یک اتاق خوابگاه یک‌نفره، 360-160 یورو در هر ماه هزینه دارد و این ممکن است شامل بیمه‌ی درمانی و Semestertick برای حمل و نقل نیز باشد.
- Wohngemeinschaften - WG (آپارتمان‌های مشترک خصوصی) با 350-150 یورو در ماه، محبوب‌ترین و ارزان‌ترین نوع محل اقامت برای دانشجویان هستند.
- کرایه‌‌ی خانه‌ی خصوصی- گران‌ترین گزینه‌ی اسکان با هزینه‌ی 500 یورو (یا بیشتر) در ماه است.
قیمت‌ها در آلمان در سال 2021
در جدول زیر، برخی از هزینه‌های رایج دوره‌ی دکترا در آلمان را مشاهده می‌کنید:
| هزینه زندگی در آلمان |
| آیتم | هزینه |
| یک وعده غذا در رستوران | €10.00 |
| بلیط سینما | €12.00 |
| حملو نقل ماهیانه | €70.00 |
| قبوض ماهیانه | €70.00 |
بورسیه‌ی تحصیلی دکترا در آلمان
چندین بورسیه‌ی تحصیلی برای دانشجویان خارجی دوره‌ی دکترا در نظر گرفته شده تا بتوانید هزینه‌های زندگی خود را به‌هنگام تحصیل در آلمان پرداخت کنید:
- کمک هزینه‌ی دانشجویی- استاد راهنمای شما ممکن است شما را برای دریافت 1250 یورو در ماه، به بنیاد علمی و ملی آلمان (Studienstiftung des Deutsche Volkes) معرفی کند.
- بورسیه‌های DAAD- خدمات تبادل آکادمیک آلمان (Deutscher Akademischer Austausch Dienst)، بورسیه‌ی تحصیلی 1200 یورو در ماه را برای تحصیل دانشجویان خارجی در مقطع دکترا اختصاص داده‌اند.
- StipendiumPlus- توسط گروهی متشکل از 13 سازمان ارائه می‌شود که ماهانه 1350 یورو به دانشجویان خارجی در آلمان، بورسیه‌ی تحصیلی پرداخت می‌کنند.
- همچنین برنامه‌های مالی مختلف دیگری نیز در آلمان وجود دارد که تحصیلات دکترا را برای خارجی‌ها، به گزینه‌ای مقرون به صرفه و ارزان تبدیل می‌سازند.
اگر متقاضی دوره‌ی دکترای ساختاری هستید، باید در کنار درخواست‌تان، برای دریافت بورسیه نیز اقدام کنید. در صورت پذیرش، کمک هزینه‌ی ماهیانه‌ای بین 1400-1000 یورو دریافت خواهید کرد.
کار در حین تحصیل دکترا در آلمان
به‌عنوان یک دانشجوی خارجی دکترا در آلمان، مجاز به کار در حین تحصیل هستید. با این حال، بسته به ملیّت‌تان، محدودیت‌های خاصی نیز وجود دارد:
- شهروندان اتحادیه‌ی اروپا، منطقه‌ی اقتصادی اروپا و سوئیس می‌توانند بدون داشتن اجازه‌ی اقامت، بدون محدودیت زمانی، کار کنند. با این حال، اگر بیش از 20 ساعت در هفته کار کنید، سهم بیمه‌ی ملی را باید پرداخت کنید.
- سایر دانشجویان خارجی مجاز به کار برای 120 روز کامل یا 240 نیمه‌روز در سال هستند. اگر می‌خواهید بیش از این کار کنید، باید از آژانس کاریابی محلی (Agentur für Arbeit) و اداره‌ی ثبت‌نام خارجی‌ها (Ausländerbehörde) اجازه بگیرید.
- دانشجویان خارجی مقطع دکترا، بعضاً در دانشگاهها به‌عنوان مدرس یا به‌عنوان دستیار دانشجو استخدام می‌شوند. شما بر اساس ساعاتی که برای نظارت بر کتابخانه، راهنمایی آموزش یا حضور در آزمایشگاه صرف می‌کنید، حقوق دریافت خواهید کرد. قانون 120 روزه برای این نوع کارها اعمال نمی‌شود.
درخواست برای حضور در دوره‌ی دکترا در آلمان
روش درخواست برای حضور در دوره‌ی دکترا در آلمان با سایر کشورها کمی متفاوت است. اگر برای حضور در دوره‌ی دکترای سنتی، درخواست پذیرش ارائه دهید، باید یک استاد راهنما را پیدا کرده و با او تماس بگیرید یا از او بخواهید بر پایان‌نامه‌ی شما نظارت کند. درخواست‌ها برای حضور در دوره‌ی دکترای ساختاری، مستقیماً به موسسه یا محل آموزشی ارائه می‌شود که می‌خواهید در آن تحصیل کنید.
شرایط ورود دکترا در آلمان
برای تحصیل در مقطع دکترا در آلمان، در کل، باید حداقل هشت ترم تحصیلات آکادمیک پیش از دکترا را گذرانده باشید. مدرک نهایی که کسب کرده‌اید، باید معادل مدرک کارشناسی ارشد در آلمان باشد. مدرک یا مدارک تحصیلی قبلی شما نیز باید توسط ریاست دانشگاه (Dekanat) یا هیات آزمون‌گیرندگان (Promotionsausschuss) دانشگاه شما تائید شود. دانشجویان خارجی دارای استعداد بالا، می‌توانند فقط با مدرک لیسانس (برنامه‌ی سریع) در مقطع دکترا پذیرفته شوند، ولی معمولاً باید در یک آزمون ورودی شرکت کنند.
الزامات زبان تحصیل دکترا در آلمان
شرایط زبان برای متقاضیان دوره‌ی دکترا در آلمان، به دوره‌ی درخواستی‌شان بستگی دارد. دورههای دکترای ساختاری معمولاً به زبان انگلیسی تدریس می‌شوند. اگر زبان انگلیسی، زبان نخست شما نیست، شما باید در یک آزمون مهارت زبان انگلیسی مانند TOEFL یا IELTS شرکت کنید. هر موسسه، نمرات مورد نیاز خود را برای این آزمون‌ها می‌خواهد. در دوره‌ی دکترای سنتی، ممکن است از شما بخواهند که پایان‌نامه‌ی خود را به زبان آلمانی بنویسید (اگرچه برخی از موسسات آموزشی، امکان تکمیل پایان‌نامه به زبان‌های دیگر را نیز دارند). بنابراین، ممکن است لازم باشد تسلط خود به زبان آلمانی را اثبات کنید. دانش شما در مورد زبان آلمانی باید از طریق TestDaF یا DSH تائید شود.
فرایند ارائه‌ی درخواست پذیرش دکترا در آلمان
برای ارائه‌ی درخواست پذیرش در دوره‌ی دکترا در آلمان، معمولاً به ارائه‌ی موارد زیر نیاز است:
- گواهی استاد راهنمای دکترای خود- اگر شما متقاضی حضور در دوره‌ی دکترای سنتی هستید، باید گواهی را از استاد راهنمای خود ارائه دهید که قصد او را برای نظارت بر پایان‌نامه‌ی شما توصیف کند.
- اسناد دانشگاهی- شما باید کپی‌های معتبری از گواهینامه‌ها و مدارک تحصیلی قبلی خود را ارائه دهید.
- گواهی تائید پذیرش- شما باید گواهی تائید پذیرش خود را از دفتر ریاست دانشگاه یا هیات امتحانات دانشگاه بگیرید.
- مراجع علمی- داوران شما باید حداقل شامل دو استادی باشد که با شما کار کرده‌اند.
وقتی این اسناد را تهیه کردید، دپارتمان/کمیته‌ی دکترایی که متقاضی حضور در آن هستید، می‌تواند صلاحیت شما را به‌عنوان یک نامزد دکترا تائید کند.
مصاحبه دکترا آلمان
برای پذیرش در دورههای دکترای ساختاری، برخی موسسات ممکن است از شما بخواهند مصاحبه‌ای انجام دهید. این مصاحبه معمولاً در مقابل هیات نظارت بر آن دوره انجام می‌شود. مصاحبه برای دورههای دکترای سنتی، معمولاً با استاد راهنمای منتخب شما انجام می‌شود (و ممکن است غیررسمی‌تر باشد). مصاحبه برای دانشجویان خارجی، معمولاً از طریق اسکایپ انجام می‌شود.
ویزاهای دانشجویی دکترا آلمان
آلمان یک مقصد تحصیلی محبوب برای خارجی‌ها در اروپاست و این در سیستم مهاجرت آن منعکس شده است. دانشجویان از طیف گسترده‌ای از کشورها می‌توانند بدون ویزا آزادانه وارد آلمان شوند.
چه کسانی برای تحصیل در آلمان، به ویزا نیاز دارند؟
دانشجویان کشورهای زیر می‌توانند بدون ویزا در آلمان تحصیل کنند:
- اتحادیه‌ی اروپا، منطقه‌ی اقتصادی اروپا و سوئیس
- استرالیا، کانادا، ژاپن، نیوزیلند، کره‌جنوبی و ایالات متحده‌ی آمریکا
- چین، هنگ‌کنگ و ماکائو (باید پاسپورت ویژه‌ی منطقه‌ی اجرایی داشته باشید)
- تایوان (گذرنامه‌ی شما باید دارای شماره‌ی شناسایی باشد)
- آلبانی، بوسنی و هرزگوین، گرجستان، مقدونیه، مولداوی، مونته‌نگرو، صربستان و اوکراین (باید گذرنامه‌ی بیومتریک داشته باشید)
- آندورا، برزیل، السالوادور، هندوراس، موناکو و سان‌مارینو (نباید قبل یا بعد از دوره‌ی تحصیلی خود، به‌دنبال کار جداگانه باشید)
اگر دانشجوی خارجی از کشور دیگری جز کشورهای فوق‌الذکر هستید، برای ورود و تحصیل در مقطع دکترا در آلمان، باید برای مهاجرت تحصیلی ویزا بگیرید.
انواع ویزا دکترا در آلمان
برای دانشجویان دکترا در آلمان، دو نوع ویزا وجود دارد:
- ویزای متقاضیان دانشجویی (Visum zur Studienbewerbung)، به شما این امکان را می‌دهد تا برای تکمیل مراحل پذیرش خود، برای مدت 3 ماه وارد آلمان شوید و برای درخواست ویزای دانشجویی کامل خود نیز می‌توانید از این ویزا استفاده کنید.
- ویزای دانشجویی (Visum zu Studienzwecken)، به شما اجازه می‌دهد تا 3 ماه پس از پذیرش در مقطع دکترا، وارد آلمان شوید- سپس می‌توانید درخواست اجازه‌ی اقامت دهید.
صرف‌نظر از شرایط ویزا، پس از ورود، باید حضور خود را در آلمان ثبت کنید:
- دانشجویان از هر ملیّت، باید برای دریافت تائیدیه‌ی ثبت‌نام (Meldebestätigung) مبنی بر اینکه قانوناً در آلمان زندگی می‌کنند، یک هفته پس از ورود به این کشور، به اداره‌ی ثبت اقامت (Bürgeramt/Bürgerbüro) مراجعه کنند.
- دانشجویان غیر اتحادیه‌ی اروپا/منطقه‌ی اقتصادی اروپا همچنین باید قبل از انقضای ویزای دانشجویی خود، برای درخواست اجازه‌ی اقامت به دفتر ثبت‌نام خارجی‌ها (Ausländerbehörde) مراجعه کنند.
مدارک لازم برای ویزا دکترا در آلمان
چندین سند و مدرک وجود دارد که باید هنگام درخواست ویزا یا اجازه‌ی اقامت خود، با خود به‌همراه داشته باشید:
- مدارک تحصیلی- از جمله نامه‌ی پذیرش در دانشگاهی در آلمان و مدارک تحصیلی کامل شما.
- اسناد شخصی- از جمله گذرنامه‌ی شما (معتبر برای مدت زمان دوره‌ی دکترا)، دو عکس گذرنامه و یک قرارداد اجاره که اثبات می‌کند محل اقامتی را برای اسکان خود تعیین کرده‌اید.
- سایر اسناد- مدارک بیمه‌ی درمانی معتبر برای کل دوران اقامت شما، مدارک تحصیلی زبان برای زبانی که پایان‌نامه‌ی شما در آن خواهد بود، مدارک منابع مالی (10332 یورو در سال) و Meldebestätigung (در صورت درخواست مجوز اقامت).
- هزینه‌ی صدور مجوز اقامت 110 یورو و هزینه‌ی صدور ویزا، 75 یورو خواهد بود.
بیمه‌ی درمان و سلامت دکترا آلمان
طبق قانون، هر فرد مقیم در آلمان، باید دارای بیمه‌ی درمانی معتبر باشد و بدون داشتن بیمه، شما مجاز به ثبت‌نام در دانشگاه یا درخواست ویزای دانشجویی نیستید. برای اعضای اتحادیه‌ی اروپا، آلمان توافق‌نامه‌های بیمه‌ی اجتماعی با کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا دارد، به این معنی‌که کارت بیمه‌ی سلامت اروپا (EHIC) شما را در آلمان تحت پوشش قرار می‌دهد. برای دانشجویان سایر کشورها، بیمه‌های زیادی در آلمان وجود دارد که بیمه‌ی درمان در اختیار دانشجویان خارجی قرار می‌دهند. دفتر بین‌الملل دانشگاه شما نیز می‌تواند در این زمینه، کمک‌کننده و راهنمای شما باشد.
آلمان یک مقصد محبوب برای نیروی کار بین‌المللی است، اما مهم است که برنامه‌ریزی شغلی را از دوره‌ی دکترای خود شروع کنید. برای مثال، بیشتر کارفرمایان در آلمان ترجیح می‌دهند که شما بتوانید آلمانی صحبت کنید.
آیا می‌توانم بعد از گرفتن دکترای خود، در آلمان کار کنم؟
مقررات کار در آلمان پس از دوره‌ی دکترا، به تابعیت شما بستگی دارد. دانشجویان کشورهای عضو اتحادیه‌ی اروپا و منطقه‌ی اقتصادی اروپا، نیازی به اجازه‌ی کار نخواهند داشت و از همان دسترسی اتباع آلمان به بازار کار برخوردار خواهند شد. دانشجویان خارج از اتحادیه‌ی اروپا و منطقه‌ی اقتصادی اروپا می‌توانند اجازه‌ی اقامت خود را برای پیدا کردن کار مرتبط با حوزه‌ی تحصیل خود، تا 18 ماه تمدید کنند.
کارت آبی اتحادیه‌ی اروپا
پس از پذیرش در یک شغل، باید درخواست اجازه‌ی اقامت در آلمان یا گرفتن کارت آبی اتحادیه‌ی اروپا را بدهید. کارت آبی اتحادیه‌ی اروپا در صورت تمایل به کار در کشور دیگر عضو اتحادیه اروپا، بهتر است. با این وجود، باید شغلی داشته باشید که حداقل 49،600 یورو در سال به شما بپردازد.