استانبول پلی است میان آسیا و اروپا و امپراتوری‌های گوناگون که برای قرن‌ها در سودای تسخیر آن بوده‌اند؛ این شهر، یکی از بزرگترین کلان شهرهای دنیا است. این مستعمره‌ی بیزانتیوم، که تقریبا هزار سال پیش از میلاد بنیاد نهاده شد، به پایتخت باشکوه امپراتوری بیزانس، کنستانتینوپولیس، مبدل گشت و پس از فتح این شهر توسط عثمانیان جایگاه کانونی و درخشان خود را در قلب این امپراتوری از نو به دست آورد و پس از تأسیس جمهوری ترکیه نامش به استانبول تغییر داده شد.
افزون بر چهار امارت بزرگ (ایاصوفیه، قصر توپکاپی، مسجد آبی و بازار بزرگ)، فرصتی کافی برای دیدنی‌های دیگر این شهر باقی بگذارید. گرچه جاذبه‌های توریستی بسیاری در منطقه‌ی قدیمی شهر، منطقه‌ی سلطان احمد، یا حوالی آن وجود دارد، مجموعه‌ای مبهوت کننده از دیدنی‌های دیگر نیز در اقصی نقط شهر در انتظار شما است. سفر خود به استانبول را با توجه به فهرست جاذبه‌های برگزیده‌ای که ما در ادامه به شما معرفی می‌کنیم طراحی کنید.
۱. ایاصوفیه
گفته شده است که پس از اتمام بنای کلیسایی در عهد یوستینیان، امپراتور بیزانس، وقتی او، در سال ۵۳۶ میلادی، به این کلیسا وارد شد، چنین فریاد زد: «شکوه از آن خدایی است که مرا شایسته‌ی این کار دانست. ای سلیمان نبی، من پای در پای تو نهادم.» ایا صوفیه (که سابق بر آن هاگیا سوفیا خوانده می‌شد) مصداق این خطاب تبحرآمیز امپراتور به جهان ثروت و توانایی فنی امپراتوری‌اش بود. بر حسب تلقی سنتی آن ایام، اطرافِ تخت امپراتور در این کلیسا مرکز رسمی جهان به حساب می‌آمد.
پس از آنکه عثمانیان کونستانتینوپولیس را فتح کردند این بنا به یک مسجد بدل شد و در قرن بیستم نیز بار دیگر هیئت عوض کرد و به موزه تبدیل گشت. به واسطه‌ی همه‌ی این تغییرات، ایاصوفیه توانست یکی از بناهای کانونی و محبوب استانبول باقی بماند.
۲. قصر توپکاپی (توپکاپی سارایی)
این قصر باشکوه، در کنار تنگه‌ی بوسفور، که نخست توسط سلطان محمد فاتح در قرن پانزدهم میلادی بنا شد، مدت‌ها تخت‌گاه سلاطین امپراتوری عثمانی بود، همانجایی که این شاهان تا قرن نوزدهم بر ممالک تابع خود حکم می‌رانند. امارت گسترده‌ی این بنا عرصه‌ای است مبهوت کننده از هنر اسلامی: حیاط‌هایی پر از ریزه کاری که با کاشی کاری‌های پیچیده و نقاشی شده با دست تزئین شده‌اند و کثرت تودرتویی از اتاق‌های سرشار از تزئینات را به هم وصل میکنند، حیاط‌های که همه با دیوارها و برج‌های کنگره دار احاطه شده‌اند.
از میان دیدنی‌های چشم گیر این بنا مشهورترین‌ها چنین‌اند: حرم سلطان (که معشوقه‌های سلطان و فرزندان او بیشتر عمر خود را در آن می‌گذراندند)؛ حیاط دوم، که از طریق آن می‌توانید در آشپزخانه‌های وسیع قصر قدم بزنید و با حیرت در تزئینات تالار شورای سلطنتی غرق شوید؛ و حیاط سوم که اتاق‌های خصوصی سلطان را در خود دارد.
حیاط سوم همچنین دربردارنده‌ی مجموعه‌ای ممتاز از یادگارهای رسول اکرم (ص) است که در مخزن مقدس نگهداری می‌شود؛ این حیاط همچنین خزانه‌ی سلطنتی را در خود دارد. در این خزانه با اقسام ساخته‌های طلایی درخشان و سنگ‌های قیمتی روبرو خواهید شد که مدت‌ها چشم کمتر کسی به آن ها می‌افتاده است، اشیائی با آن سان عظمت و درخشش که اشک را از چشمان شما جاری خواهند ساخت. برای سر زدن به همه جای قصر توپکاپی حداقل به یک نصفه روز نیاز دارید.
۳. مسجد آبی (مسجد جامع سلطان احمد)
هدیه‌ی معمارانه‌ی سلطان احمد اول به پایتخت خود این مسجد زیبا است که امروز اغلب به نام مسجد آبی شناخته می‌شود. اتمام بنای این مسجد، که در فاصله‌ی سال‌های ۱۶۰۹ تا ۱۶۱۶ میلادی ساخته شد، موجی از خشم را در جهان اسلام پدید آورد، زیرا این بنا همچون بنای اطراف مکه شش مناره دارد و این کار تعدی به ساحت خانه‌ی خدا به حساب می‌آمد. بعدتر مناره‌ی هفتمی به خانه‌ی خدا اهدا شد تا این موج مخالفت از میان برود و آرام بگیرد.
این مسجد لقب خود را، وامدار تزئینات داخلی خود است که از ده‌ها هزار کاشی ایزنیکی تشکیل شده است. اثربخشی رنگی و مکانی سرتاسر فضای درونی این مسجد آن را به یکی از ظریف ترین دستاوردهای معماری عثمانی بدل ساخته است. یکی از گردش‌های لذت بخش در حین اقامت در استانبول چرخیدن در باغچه‌هایی است که در فاصله‌ی میان مسجد آبی و ایاصوفیه جای گرفته‌اند، و دیدن مواجهه‌ی جدال‌انگیز دو گنبد این دو بنا و شکوه دوگانه‌ی آن ها. برای لذت بردن مضاعف از این فضا بهتر است در زمان غروب به آنجا سری بزنید، زیرا ندای اذان که از مناره‌ی مسجد آبی پخش می‌شود فضا را از خود می‌آکند.
بلافاصله در پشت مسجد آبی بازار آراستا قرار دارد؛ مکانی عالی برای یک توقف و یک خرید مختصر، زیرا مغازه‌های صنایع دستی در این بازار سوغاتی‌هایی با کیفیت عالی را به خریداران عرضه میکنند. حتی اگر با قدم زدن بی هدف میانه‌ی خوبی ندارید، می‌توانید به موزه‌ی موزاییکِ قصرِ بزرگ سری بزنید که میان بازار آراستا و مسجد آبی جای دارد. این موزه‌ی کوچک پذیرای تکه‌ای ۲۵۰ متر مربعی از یک سنگ فرش موزاییکی بیزانسی است که در دهه‌ی ۱۹۵۰ میلادی در کاوش‌ها و حفاری‌ها کشف شده است ــ تابلوهای راهنمای بسیار خوبی که در این موزه قرار داده شده، روند بازیابی و احیای این سنگفرش موزاییکی را توضیح داده‌اند.
۴. مخزن آب باسیلیکا (یِرِباتان سارنیچی)
مخزین آب باسیلیکا یکی از جاذبه‌های تورسیتی هیجان انگیز در استانبول است. این فضای زیرزمینی قصر مانند و بزرگ، که به یاری ۳۳۶ ستون در ۱۲ ردیف پابرجا است، روزگاری آب مورد نیاز امپراتوران بیزانس را در خود ذخیره می‌کرد. طرح این کار از دوران کنستانتین کبیر آغاز شد اما در روزگار یوستینیان در قرن ششم پایان یافت.
بسیاری از ستون‌هایی که در ساخت این بنا استفاده شده‌اند از بقایای ساخته‌های کلاسیک پیش از این بنا برداشته شده‌اند؛ این ستون‌ها حکاکی‌های تزئینی‌ای بر خود دارند. مشهورترین این ستون‌ها ستونی است که به احجار مدوسا مشهور است و در گوشه‌ی شمال غرب بنا جای دارد؛ بر این ستون تصویر سر مدوسا حکاکی شده است. بازدید از این بنا به سبب ستون‌هایی که به زیبایی نورپردازی شده‌اند و آب روانی که پیوسته در اطراف در جریان است، تجربه‌ای است برانگیزنده‌ی احساسات.
۵. هیپودروم
ساخت این هیپودروم (استادیوم ورزشی) باستانی در سال ۲۰۳ میلادی و در دوران سِپتیمیوس سِوِروس آغاز شد و در سال ۳۳۰ میلادی و دوران کنستانتین کبیر پایان یافت. این بنا در مرکز حیات عمومی بیزانس جای داشت و صحنه‌ی بازی‌ها و مسابقات ارابه رانی باشکوه، و البته گاه نزاع‌های فرقه‌ای، بود. امروزه آثار چندانی از این استادیوم باقی نمانده است، مگر بخش کوچکی از دیوارهای راهروی بخش جنونی بنا، اما در میدانی (پارک) که اینک در محل این محوطه جای دارد تنوعی از بناها جای گرفته‌اند.
در شمال غرب این بنا یک فواره وجود دارد که در سال ۱۸۹۸ امپراتور آلمان ویلیام دوم آن را به سلطان عثمانی هدیه داده است. سپس با حرکت به سمت جنوب غرب سه بنای باستانی را می‌توان مشاهده کرد: یک ابلیسک مصری با بیست متر ارتفاع (منتقل شده از هلیوپولیس)، ستون مار که کنستانتین آن را از دلفی به اینجا منتقل کرده است، و یک ابلیسک سنگی که در اصل با ورق‌های برونزی طلاپوش پوشیده شده بود اما طی چهارمین جنگ صلیبی در سال ۱۲۰۴ سربازان این پوشش‌های گران بها را به تاراج بردند.
۶. موزه‌ی باستان شناسی استانبول
این مجتمع موزه‌ای مهم، در چند قدمی قصر توپکاپی، مجموعه‌ای اعجاب آور از دست ساخته‌های به دست آمده از ترکیه و سرتاسر خاورمیانه را، که ریشه در طیف گسترده‌ای از تاریخ این ناحیه دارند، در خود گرد آورده است. در این مجتمع سه بخش مجزا وجود دارد که هر یک ارزش بازدید دارد: موزه‌ی شرق باستان، موزه‌ی باستانی شناسی اصلی، و سرای محمد فاتح که پذیرای مجموعه‌ای بهت آور از هنر سرامیک است. افزون بر همه‌ی ساخته های شگفت آوری که در معرض نمایش‌اند، نباید نمایشگاه «استانبول در گذر زمان» را، که در اتاقی در موزه‌ی اصلی باستان شناسی برقرار است، از دست داد.
۷. بازار بزرگ (کاپالی چارسی)
معنای گردش در استانبول برای بسیاری از مسافران به همان اندازه که دیدن موزه‌ها و ابنیه است، خرید نیز هست و بازار بزرگ همان جایی است که همگان گذرشان به آن می‌افتد. این بازار سرپوشیده‌ی عظیم که در اصل نخستین مرکز خرید جهان بوده است، سرتاسر یکی از محلات شهر را، که با دیوارهای ضخیم محافظت شده، در بر گرفته است؛ این محله در فاصله‌ی میان مسجد نور عثمانیه و مسجد بایزید جای دارد. مسجد بایزید (ساخته شده در فاصله‌ی سال‌های ۱۴۹۸ تا ۱۵۰۵ میلادی) محوطه‌ی «میدان تئودوسیوس اول» را اشغال کرده و از نظر معماری از ایاصوفیه الهام گرفته است.
ورودی‌های بازار دوازده دروازه‌اند که به شبکه‌ی تودرتویی از مسیرهای کم‌عرض با سقف‌های طاقی باز می‌شوند؛ این مسیرها پذیرای صفِ مغازه‌ها و دکه‌ها هستند. در این مغازه‌ها هر آنچه از سوغاتی‌ها و صنایع دستی ترکیه به ذهن می‌رسد فروخته می‌شود. همچون ایام سابق همچنان حِرفه‌های گوناگون در بخش‌های مختلف بازار متمرکز شده‌اند و این موضوع گشت زدن در بازار را آسان‌تر می‌سازد. نزدیک دروازه‌ی ورودیِ کادسی دیوانیولو ستون سوخته قرار دارد. این تنه‌ی سنگی، که هنوز چهل متر ارتفاع دارد، بقایای ستونی از جنس سنگ سماق است؛ ستونی که کنستانتین کبیر آن را در میدانی که خود بنا کرده بود، بر پا داشت. تا سال ۱۱۰۵ میلادی این ستون مجسمه‌ی برنزی کنستانتین را بر خود داشت.
